افتاب همه جا را زیر نظر گرفته بود . همه در پی سایه ای بودند تا از گرمای افتاب به ان پناه ببرند ; ولی مردی در ان گرمای سوزان مشغول کار بود . بسیار با نشاط و چابک به نظر میرسید . نظر همه را به خود جلب نمود . یکی از بلند در حالی که رسول خدا (ص) مشنید , گفت : ای کاش این جوان که این گونه عرق میریزد و خود را به زحمت می انداخته کار و فعالیت خدایی میکرد. پیامبر خدا با کمال متانت و ارامش فرمودند : اگر این مرد یراس تامین هزینه های کودکان خردسال خود بیرون امده و خود را به زحمت انداخته , کار و فعالیتش در راه خدا است .
اگر برای تامین نیازهای پدر و مادر پیر و فرتوت خود تلاش میکند , باز در راه خدا قدم بر میدارد . اگر برای تامین هزینه های خود تلاش میکند تا دستش جلوی دیگران دراز نباشد , باز کارش خدایی است . اما اگر تلاش او برای این است که دنیایی به دست اورد تا با ان فخر قروشی نموده و ان را به رخ دیگران بکشد و توجه انان را به خود جلب کند , پس او در راه شیطان گام برمیدارد .
هر عمل و رفتاری که از انسان سر میزند دارای دو جنبه است :
جنبه ظاهری که مانند جسم برای ان عمل است و جنبه باطنی که مانند روح برای ان جسم است . هر چند ظاهر هر عمل مهم است و باید هر چه بهتر و زیباتر انجام شود , اصل و ملاک ارزش گذاری نیت و قصد واقعی عمل کننده است که روح ان عمل محسوب میشود .
از همین رو مکرر در متون دینی به عبارت کوتاه , ولی پر مغز بر میخوریم که : الاعمال بالنیات
رسول اکرم (ص) فرمودند : ای مردم بدانید که ملاک ارزش گذاری اعمال نیت انها است . بر اساس نیت ها به افراد پاداش داده می شود نه بر اساس ظاهر افعال . پس هر کس واقعا به طرف خدا و رسول خدا هجرت کرده , اجر ان را به او مدهند و هر کس ظاهرا به طرف خدا و رسول خدا هجرت کرده , ولی واقعا نیت او رسیدن به متاع دنیایی یا رسیدن به خانمی است که میخواد با او ازدواج کند پس هجرت او را به طرف همان چیز مینویسند
از طرفی عملی که با نیت خاصی انجام نشده یا بر اساس نیت فاسدی انجام شده , هیچ بهره و فایده ای برای صاحبش ندارد . در واقع ای عمل مثل جسم بدون روح است .
ما درون را بنگریم و حال را نی برون را بنگریم قال را
هر عملی هرچند به ظاهر عبادی نباشد . مثل خوردن , خوابیدن , حتی لذت های حلال , میتواند با نیت خوب و درست , عبادت و ماییه تقرب باشد . هر عملی هرچند ظاهر زیبا و ارزشمند داشته باشد مثل نماز , روزه و حج , میتواند با نیت فاسد و خراب , مایه شرمساری و دوری از خدا شود .
به همین علت حضرت رسول (ص) به جناب اباذر فرمودند :
ای اباذر تو باید در هر کاری حتی خوابیدن و خوردن نیت داشته باشی
خیلی خوب و عالی بود